Ustawa z dnia 27 października 2017 roku o podstawowej opiece zdrowotnej określa wykształcenie jakie powinna posiadać pielęgniarka podstawowej opieki zdrowotnej (Dz. U. 2017, Poz. 2217, art. 7). Zgodnie z tą ustawą pielęgniarką podstawowej opieki zdrowotnej może być pielęgniarka ztytułem magistra pielęgniarstwa lub pielęgniarka, która ukończyła lub jest w trakcie realizacji odpowiedniego rodzaju kształcenia podyplomowego wymienionego w powyższej ustawie.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 maja 2012 r. w sprawie standardów kształcenia dla kierunków studiów: lekarskiego, lekarsko - dentystycznego, farmacji, pielęgniarstwa i położnictwa (Dz. U. 2018, Poz. 245) absolwent studiów na kierunku pielęgniarstwo na poziomie licencjackim w trakcie realizacji programu kształcenia zawodowego nabywa umiejętności dotyczące zakładania cewnika do pęcherza moczowego oraz usuwania cewnika u kobiet i mężczyzn, zatem pielęgniarka w ramach kształcenia zawodowego (podstawowego) nabywa umiejętności niezbędne do wykonywania zabiegu cewnikowania pęcherza moczowego u mężczyzn. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 21 września 2016r. w sprawie zadań lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej i położnej podstawowej opieki zdrowotnej (Dz.U. 2016, poz. 1567) pielęgniarka podstawowej opieki zdrowotnej obejmując opieką świadczeniobiorców wykonuje świadczenia z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki, świadczenia diagnostyczne, lecznicze, pielęgnacyjne, rehabilitacyjne w warunkach ambulatoryjnych (w miejscu udzielania świadczeń - gabinet pielęgniarki poz) oraz w środowisku zamieszkania świadczeniobiorcy. Jednym ze świadczeń leczniczych należących do jej zadań jest cewnikowanie pęcherza moczowego i usuwanie cewnika oraz płukanie pęcherza moczowego (załącznik nr 2, część ll, pkt 6, ppkt.4,5) zatem powinna wykonywać to świadczenie zarówno w gabinecie pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej jak i w środowisku zamieszkania świadczeniobiorcy. Przepisy prawa nie określają płci świadczeniobiorcy u którego zabieg ma być wykonany, dotyczy to więc kobiet i mężczyzn. Obowiązujące przepisy prawa pozwalają stwierdzić, że zakładanie i usuwanie cewnika z pęcherza moczowego u mężczyzn należy do zadań pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej. Sam fakt czy pielęgniarka posiadająca wykształcenie zgodne z ustawą o podstawowej opiece zdrowotnej posiada wiedzę i umiejętności do zakładania i usuwania cewnika z pęcherza moczowego u mężczyzn uzależniony jest od tego, czy odbyte przez nią kształcenie zawodowe zawierało treści o tej tematyce. Jeżeli nie to w myśl ustawy z dnia 15 lipca 2011 roku o zawodach pielęgniarki i położnej pielęgniarka i położna mają obowiązek stałego aktualizowania swojej wiedzy i umiejętności zawodowych oraz prawo do doskonalenia zawodowego w różnych rodzajach kształcenia podyplomowego (Dz. U. 2018, Poz. 123, art. 61.1), więc powinna uzupełnić wiedzę iumiejętności dotyczące cewnikowania mężczyzn.

Oczywiście zgodnie zustawą o zawodach pielęgniarki i położnej pielęgniarka i położna mogą odmówić wykonania zlecenia lekarskiego oraz wykonania innego świadczenia zdrowotnego (Dz. U. 2018, Poz. 123, art. 12) pod warunkiem, ze odmowa nie spowoduje stanu zagrożenia życia pacjenta, pielęgniarka niezwłocznie zgłosi fakt odmowy wykonania świadczenia przełożonemu lub osobie zlecającej w formie pisemnej podając przyczynę odmowy, niezwłocznie uprzedzi pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego bądź opiekuna faktycznego o takiej odmowie i wskaże realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innej pielęgniarki, położnej lub w podmiocie leczniczym. Przepis powyższy pozwala pielęgniarce na odmowę założenia i usuwania cewnika z pęcherza moczowego u mężczyzn pod wymienionymi w nim warunkami jeśli nie nabyła ona umiejętności do wykonania tego zabiegu.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia w z dnia 28 lutego 2017 roku w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego mówi, że pielęgniarka lub położna może udzielać samodzielnie bezzlecenia lekarskiego świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych irehabilitacyjnych, zgodnie z posiadaną wiedzą i umiejętnościami nabytymi po ukończeniu szkoły pielęgniarskiej lub szkoły położnych (...) (Dz. U. 2017, Poz. 497, §2), więc pielęgniarka która nabyła wiedzę i umiejętności w zakresie zakładania i usuwania cewnika z pęcherza moczowego u mężczyzn może wykonywać te świadczenia samodzielnie bez zlecenia lekarskiego.

Wykaz środków pomocniczych, do stosowania których są uprawnione pielęgniarki i położne samodzielnie bez zlecenia lekarskiego zawiera również cewniki urologiczne, cewniki jednorazowe urologiczne lub hydrofilowe cewniki urologiczne, worki do zbiórki moczu z odpływem (załącznik nr 4).

Grójec, 28.09.2018